ضایعات الکتریکی شامل چه چیز هایی است؟

امروزه با پیشرفت علم و فناوری همچنین ضایعات الکتریکی نیز بیشتر و بیشتر می شود و در خانه و بیرون از خانه بیشتر از نیمی از درصد که ما با وسایل سروکار داریم الکتریکی هستند،وبا اتمام عمر مفید این گونه وسایل به ضایعات الکتریکی تبدیل می شوند .

بقیه متن در ادامه مطلب

در حال حاضر خريد يک کامپيوتر شخصي بسيار ارزان تر از ارتقاء دادن کامپيوتر قبلي است. حال بر سر کامپيوتر قبلي چه خواهد آمد؟ ضايعات الکترونيکي که برخي از افراد آن را به جنبه سياه دنيای جديد ديجيتالي تشبيه کرده اند مشکلات زيادی را برای محيط زيست ما به وجود آورده است. در اين مقاله سعي کرده ايم به مسائل و مشکلات ضايعات الکترونيکي بپردازيم.

زباله (Trash):

هر آنجه به علت غير قابل مصرف بودن دور ريخته مي شود.

ضايعه (Waste):

ضايعه شامل مواد جامد، مايع، و گاز  غير مطلوب پس از تكميل يك فرايند مي باشد. ضايعات ميتوانند به صورت منابع بالقوه اي در اكولوژي صنعتي نگريسته شوند.  آنچه در اين مقاله مورد بحث است همان ضايعات جامدي است كه مربوط به اجزاء رايانه مي شود و طبق فرايندي دوباره قابل استفاده است.

 ضايعات الكترونيكي (E-waste):

صنعت الكترونيك از رشد بالا و سريعي برخوردار بوده است. همراه با اين رشد، محصولات منسوخ شده و قديمي صنعت رو ز به روز  افزايش پيدا مي كند؛ ضايعات الكترونيكي اكنون بيشترين رشد را در دنياي صنعت امروز داراست و بيشتر كشورهاي صنعتي گريبان گر اين مساله هستند. اكنون بيشتر دولت ها به فكر بازيافت اين محصولات به صورت جامد هستند. بخشي از زباله صنعتي، طيف وسيعي از وسايل الكترونيكي مثل فريزر، وسايل تهويه مطبوع، تلفن هاي دستي، ضبط صوت هاي شخصي و كليه وسايل الكتريكي مصرفي تا رايانه را شامل مي شود.

انواع ضايعات الكترونيكي در رايانه:

1. تجهيزات فناوري اطلاعات
2. تجهيزات سرگرم كننده
3. تجهيزات ارتباط از راه دور
4. وسايل سمعي و بصري مانند ديسك فشرده،
5. انواع مختلف پرينتر ها و تجهيزات آنها مانند كاتريج
6. مدارهاي الكترونيكي پرينتر ها
7. باتري ها

ضايعات الكترونيكي مشكلي بحراني است:

1. ضايعات الكترونيكي مخاطره انگيز است. ضايعات الكترونيكي شامل 1000 نوع ماده مختلف است كه خيلي از آن ها سمي است و ممكن است آلودگي هاي جديدي ايجاد كند.
2. مواد الكترونيكي به علت پيشرفت سريع در تكنولوژي كارايي مطلوب خود را از دست مي دهد و بيش از ساير مواد توليدي، ايجاد ضايعه مي كند.

• در آمريكا بيش از ساير كشورها از رايانه شخصي استفاده مي شود. بيش از 50% خانواده ها داراي رايانه شخصي هستند
• تا سال 2005 به ازاي وارد شدن هر رايانه جديدي به بازار، يك رايانه از رده خارج ميشود
• در آمريكا بيش از ساير كشورها از رايانه شخصي استفاده مي شود(50 درصد)
• تنها در كاليفرنيا بيش از 2 بيليون دلار خرج بازيافت اين مواد درعرض 5 سال آينده خواهد شد.
• در سال 1998 بيش از 20 ميليون رايانه در آمريكا از رده خارج شد كه معادلي 5 تا 7 ميليون تن وزن داشت و 3% تا 5% در سال به آن اضافه مي شود. در سال، 5% مواد جامد بازيافتي را تشكيل مي دهد.

ضايعات الكترونيكي در هند:

هند امروز حدود ۳۸/۱ ميليون رايانه خارج از رده دارد و توليدكنندگان آن سالانه ۱۰۵۰ تن زباله الكترونيكي به آن اضافه مي كنند. اين تعداد نسبت به ۲۰ ميليون رايانه خارج از رده آمريكا اندك است، اما يك «روند رو به رشد» را نشان مي دهد. اين مسأله با ورود زباله هاي الكترونيكي از سنگاپور و كره جنوبي پيچيده تر گرديده است. كارشناسان محيط زيست در هند هشدار داده اند كه حتي به كارگيري روش هاي اوليه و مقدماتي براي بازيافت ضايعات الكترونيكي براي سلامت انسان و محيط زيست بسيار خطرناك است و بنابراين بايد به صورت جدي از واردات زباله ها و پسماند رايانه ها به هند جلوگيري شود. قسمت هاي رايانه – شامل نمايشگر (مانيتور)، چاپگر، صفحه كليد، واحد مركزي پردازش و به حركت آورنده فلاپي – داراي فلزات قيمتي مانند طلا، نقره و پلاتين است. البته حاوي مواد خطرناك مانند سرب، كادميوم و جيوه نيز مي باشد و تجزيه و بازيافت اين مواد براي سلامتي انسان زيان آور است.

ضايعات الكترونيكي در ايران:

به گفته يكي از كارشناسان محيط زيست در سازمان محيط زيست ايران، هنوز هيچ برنامه اي در زمينه بازيافت مواد الكترونيكي بويژه مواد سمي موجود در اجزاء سخت افزار رايانه‌ها وجود ندارد. به گفته اين كارشناس اگر چه مواد سمي در رايانه‌ها وجود دارد ولي بازيافت آن ها به مراتب گران تر از دور انداختن آن هاست و در نتيجه هنوز پيش بيني هاي لازم در اين زمينه اتخاذ نشده است.

ضايعات الكترونيكي از كجا مي آيند؟

در امور كوچك و شخصي: امروزه به علت افزايش تكنولوژي، وجود نرم افزارهاي كاربردي جديد،… معمولا هر 18 ماه يكبار رايانه‌ها را ارتقاء داده  و هر رايانه بيش از چهار لي پنج سال عمر مفيد ندارد. توسط مراكز بزرگتر: مثل شركت ميكروسافت كه داراي 50000 كارمند در سراسر جهان است و هر سه سال يكبار، رايانه جديد براي اعضا تهيه مي كند. چه بعضي از آنها بيش يك رايانه در اختيار دارند.

ضايعات الكترونيكي به كجا مي روند؟

1.  در سال 1997 بيش از 3/2 ميليون ضايعات الكترونيكي در آمريكا سوزانده و يا در زمين دفن شدند. به نظر مي رسد كه بيشتر ضايعات الكترونيكي، خانگي يا مربوط به سازمانهاي كوچك است كه به جاي عمليات بازيافت، آن ها را مي سوزانند؛
2.  بعضي از رايانه‌ها استفاده دوباره مي شوند. يعني وقتي كه استفاده كننده شخصي آن را از رده خارج مي كند، توسط افراد ديگر مورد استفاده قرار مي گيرد كه البته ميزان آن سه درصد است. اين ها به مدارس و يا شركت هايي كه سود چنداني ندارند فرستاده مي شوند. بعضي از مغازه ها آن را به قيمت كمتري مي خرند، تعمير مي كنند و دوباره براي سوده دهي به قيمت پايين مي فروشند؛

3. بازيافت هاي خانگي: بازيافت مواد خيلي بهتر از خاكستر كردن آن ها است. در سال 1998، 11% رايانه‌ها بازيافت مي شد و هر ساله 18% به آن اضافه مي شود و به نظر مي رسد كه 12.75 ميليون رايانه (شامل مانيتور و صفحه كليد) در سال 2002 بازيافت شود. معمولا براي بازيافت هر قطعه از رايانه 10 تا 30$ خرج مي شود، چه بعضي از قطعات رايانه بسيار ارزانتر از بازيافت آن است و طبيعتا افراد ميلي براي بازيافت آن پيدا  نمي كنند؛
4. زندان ها: در بعضي از زندان هاي آمريكا حدود 50000 نفر مشغول به بازيافت ضايعات الكترونيكي هستند و 350 شغل جديد در زندان ها پديد آمده است. البته مطابق با استاندارد [5]OSHA اين كار درست نيست چرا كه سلامت زندانيان را به مخاطره مي اندازد.

خطرات موجود در ضايعات الكترونيكي:

با وجود اينكه ضايعات الكترونيكي حاوي موادي سمي هستند، افراد كمي با اين موضوع آشنا هستند؛ موادي مانند: سرب و كادميويم كه  در ساخت صفحه مدارات، اكسيد سرب و كادميوم در monitorcathode ray tubes)CRTs)، جيوه در صفحات مانيتور هاي صفحه تخت ، كادميوم در باتري هاي رايانه ، پلاستيك هاي كه در كيس هاي رايانه استفاده مي شود، كابل هاي معمولي و كابل هاي حاوي پلي وينيل كلورايد كه در هنگام سوختن (جهت آزاد سازي مس از درون سيم ها) اكسيدهاي سمي آزاد مي سازند.

  به علت وجود اين گونه خطرات، بازيافت مواد الكترونيكي علاوه‌بر پيگردهاي قانوني، داراي مشكلات محيط زيستي خواهد بود. به همين علت با سوزاندن و يا دفن كردن  ضايعات رايانه‌اي مشكلات اساسي از طريق ايجاد آلودگي هاي محيط زيستي به وجود خواهد آمد. دفن ضايعات باعث مي شود مواد سمي به درون آب هاي جاري و زيرزميني آزاد شوند؛ همچنين سوزاندن اين مواد باعث ورود مواد سمي و اكسيدها به درون هوا مي شود. به همين علت بازيافت رايانه ها خطرات جدي از جنبه هاي محيط زيستي و شغلي، در برخواهند داشت. به خصوص زماني كه صنعت بازيافت به علت سود دهي كم آن، مقررات مرتبط با مسائل ايمني كاركنان را رعايت نمي كنند.